Muzeum Regionalne im H. Ławniczaka w Krotoszynie - muzeum.krotoszyn.pl

DZIAŁALNOŚĆ MUZEUM REGIONALNEGO im. HIERONIMA ŁAWNICZAKA w KROTOSZYNIE

w latach 2014 – 2018

Zbiory

W latach 2014 – 2018 zbiory Muzeum Regionalnego powiększyły się o 256 obiektów o łącznej wartości blisko 34 tys. zł, w tym 101 sztuk zakupiono (za ponad 22,5 tys. zł), a 155 pozyskano w formie darów i nieodpłatnych przekazów (o wartości ponad 11 tys. zł). W celu pozyskiwania obiektów muzealnych, archiwalnych i bibliotecznych na bieżąco śledzono oferty antykwaryczne i aukcje internetowe, a znaczną część darów Muzeum otrzymało od Witolda Dudzińskiego, krotoszynianina mieszkającego od wielu lat w Poznaniu.

Łączna liczba eksponatów w krotoszyńskim muzeum wynosi obecnie 6302 obiekty. Zdecydowana większość to zabytki z dziedziny historii, pozostałe obiekty to artefakty z dziedziny etnografii, numizmatyki, techniki, archeologii oraz sztuki. Wszystkie pozyskane obiekty wpisano do księgi wpływu i ksiąg inwentarzowych, oznakowano oraz założono dla nich karty ewidencyjne i wykonano dokumentację fotograficzną (tę ostatnią wykonano także dla zabytków nie posiadających wcześniej takiej dokumentacji). Za najcenniejsze nabytki w wymienionym okresie należy uznać:

• tableau z wojskowymi odznaczeniami i pamiątkami mjr. Stanisława Kończaka, lotnika PSZ na Zachodzie, krotoszynianina zmarłego w Argentynie;
• dwa albumy fotograficzne żołnierzy niemieckich stacjonujących w Krotoszynie w okresie okupacji;
• pamiętnik Idy Brendel z dzieciństwa spędzonego w Krotoszynie, wzbogacony akwarelami ukazującymi wiele obiektów architektonicznych miasta;
• srebrna broszka Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krotoszynie, należąca do Władysława Rybakowskiego – powstańca wielkopolskiego i prezesa oraz współzałożyciela „Sokoła”;
• orzełek wojskowy wz. 19, należący do mjr. Franciszka Jaskulskiego ps. „Zagończyk” – dowódcy oddziału partyzanckiego na Lubelszczyźnie;
• pamiątki członków krotoszyńskiej loży masońskiej sprzed 1918 r. (rytualny tłok pieczętny, szklany kielich obrzędowy oraz dwie bogato zdobione laski).

W wzmiankowanym czasie w pracowni Muzeum przeprowadzono również prace renowacyjne, konserwatorskie i zabezpieczające 257 obiektów.

Biblioteka

W latach  2014 – 2018 zbiory biblioteczne powiększyły się o 318 pozycji inwentarzowych o łącznej wartości prawie 12,5 tys. zł. 264 z nich pochodziło z darów i nieodpłatnych przekazów (o wartości ponad 7 tys. zł), natomiast 54 pozycje zakupiono (za kwotę ponad 5 tys. zł).

Inwentarz biblioteczny liczy obecnie 5289 pozycji. Są to archiwalia, plakaty, publikacje i opracowania niepublikowane dotyczące regionu oraz związanych z nim postaci i instytucji, a także  dokumenty życia społecznego i publikacje dotyczące dziedzin wiedzy reprezentowanych w zbiorach Muzeum. Do najcenniejszych nabytków bibliotecznych w przedmiotowym okresie należą:

• komplet wydawanej w WSM Krotoszyn gazetki „Solidarność” z lat 1980 – 1981;
• protokolarze i kroniki Kręgu Szarych Szeregów w Krotoszynie z lat 1989 – 2013;
• spis powstańców wielkopolskich z Krotoszyna sporządzony przez Wł. Rybakowskiego;
• fotokopie żydowskich nagrobków na nieistniejącym już kirkucie w Krotoszynie;
• duża mapa ścienna z okresu okupacji, ukazująca Kraj Warty.

W omawianym okresie kontynuowano cały czas trwające prace nad tworzeniem internetowej bazy danych zbiorów biblioteki muzealnej.

Wystawa stała

W latach 2014 – 2018 znacznej przebudowie uległa ekspozycja stała. Przeorganizowano układ ekspozycji dodając jedną salę historyczną i tym samym sprawiając, że na wystawie prezentowana jest obecnie historia miasta od pradziejów po rok 1989. W ramach reorganizacji i przebudowy wystały stałej, przy wsparciu Komisji Społecznej Rady Miejskiej w Krotoszynie oraz Burmistrza Krotoszyna, zakupiono między innymi szereg nowych gablot muzealnych, postumentów, ram ściennych, popiersi ekspozycyjnych, manekinów i tabliczek informacyjnych oraz sprzęt telewizyjny i tablety.

Reorganizacja wystawy pozwoliła na bezpieczne i efektowne wyeksponowanie nowych, często unikatowych eksponatów. Dla zwiększenia atrakcyjności wystawy oraz podniesienia jej walorów tak estetycznych, jak i merytorycznych sporządzono nowe – dokładne opisy muzealiów, opracowano i wydrukowano blisko 90 plansz edukacyjnych oraz przygotowano pokazy slajdów w tabletach i telewizorach.

Obecnie na ekspozycji stałej Muzeum Regionalne prezentuje 1355 zabytków.

Wystawy czasowe

W latach 2014 – 2018 w Muzeum Regionalnym im. Hieronima Ławniczaka w Krotoszynie zorganizowano 43 wystawy czasowe, z których 17 Muzeum współorganizowało z miejscowymi instytucjami oraz organizacjami pozarządowymi, a 4 wypożyczono w ramach współpracy z instytucjami zewnętrznymi (np. Instytut Pamięci Narodowej, czy Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej). 2 wystawy przygotowane przez naszą instytucję miały charakter ekspozycji objazdowych i były prezentowane w różnych instytucjach i miejscowościach, a 5 to ekspozycje plenerowe. Dla 21 ekspozycji zorganizowano uroczyste wernisaże, połączone najczęściej z koncertami, prelekcjami, prezentacjami lub wystąpieniami.

Do najważniejszych wystaw wzmiankowanego okresu należy zaliczyć:

• „Dzieje papieru i papiernictwa” – wystawa z Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju, połączona z warsztatami czerpania papieru oraz emisją filmu na temat dusznickiej papierni (2014);
• „Łowcy Pamięci – wystawa multimedialna” – wystawa poprojektowa, współorganizowana przez Towarzystwo im. Gwiżdż Janiny, Krotoszyński Ośrodek Kultury oraz Muzeum Regionalne w Krotoszynie, eksponowana przez pewien czas na krotoszyńskim Rynku, a następnie w gmachu Muzeum. Celem projektu było zbieranie i utrwalanie wywiadów z miejscowymi „świadkami historii”. Podczas Forum Inicjatyw Lokalnych projekt uznano za najlepszą inicjatywę 2014 roku (2014);
• „Strój i uzbrojenie w okresie lokacji miejskiej Krotoszyna. Rekonstrukcje z kolekcji Pocztu Wierzbięty” – wystawaze zbiorów Pocztu Wierzbięty z Krotoszyna, zorganizowana w ramach obchodów 600-lecia lokacji miejskiej Krotoszyna (2015);
• „Wybitni Krotoszynianie” – pierwsza wystawa plenerowa na krotoszyńskim Rynku, obejmująca 40 zasłużonych postaci związanych z miastem i przygotowana w ramach obchodów 600-lecia lokacji miasta (2015);
• „Na dwóch kołach. Wystawa starych motocykli z kolekcji prywatnych” – wystawa zorganizowana przy współpracy z Tomaszem Pankiem oraz Klubem Motocykli Ciężkich i Weteranów „Oldtimers” (2016);
• „Skarby Doliny Prosny” – najcenniejsza wystawa jaka gościła w krotoszyńskim Muzeum, sprowadzona do Krotoszyna z Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej oraz Kaliskiego Stanowiska Archeologicznego Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk (2017);
• „Powstanie Wielkopolskie na ziemi krotoszyńskiej” – wystawa plenerowa przygotowana przez krotoszyńskie muzeum z okazji 100. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego (2018).

Działalność edukacyjna i kulturalna

W okresie sprawozdawczym w krotoszyńskim Muzeum zorganizowano 85 imprez, spośród których 24 Muzeum zorganizowało samodzielnie, przy 32 było współorganizatorem, a w 22 przypadkach partnerem. Ponadto 12 wydarzeń odbyło się poza siedzibą instytucji.

Część z wydarzeń ma formę cykliczną, jak na przykład coroczne: Wieczornice Pamięci Żołnierzy Wyklętych (2014 – 2018), Wieczornice Pamięci Powstania Wielkopolskiego (2015 – 2018), Noce Muzeów (2014 – 2018), Wehikuły Czasu (2015 – 2018). Ponadto już sześciokrotnie miały miejsce różnorodne prelekcje pod wspólnym hasłem Muzealne Spotkania z Historią (2016 – 2018), a od  roku 2017 organizowane są również koncerty kameralne, których odbyło się w Muzeum już pięć. Nietypową inicjatywą było wydarzenie multimedialne zorganizowane z okazji 75 rocznicy wybuchu II wojny światowej. Około 200 użytkowników śledziło w sieci godzina po godzinie relacje z przebiegu bitwy o Krotoszyn z 1 IX 1939 r.

Głównym rodzajem działalności edukacyjnej Muzeum jest prowadzenie lekcji muzealnych. Obecnie oferta zajęć, kierowana przede wszystkim dla szkół, liczy 37 tematów, między innymi na potrzeby których stworzono prezentacje multimedialne, uatrakcyjniające zarówno lekcje, jak i inne wydarzenia muzealne. Łącznie do tej pory stworzono 54 prezentacje multimedialne. W latach 2014 – 2018 przeprowadzono 682 lekcje muzealne na 37 tematów dla blisko 14000 osób.

Udzielono kilkuset informacji (ustnych, pisemnych oraz drogą elektroniczną) na temat działalności muzeum, zbiorów muzealnych i bibliotecznych. Realizowano kwerendy i ankiety na prośbę osób prywatnych, muzeów i innych instytucji. Udostępniono także kilkadziesiąt obiektów ze zbiorów muzealnych i bibliotecznych w postaci skanów i kserokopii.

Ponadto dyrektor Muzeum prowadził prelekcje i wykłady na tematy historyczne w instytucjach i szkołach zarówno w powiecie, jak i poza jego granicami (na temat Wierzbięty z Krotoszyna, lokacji miasta, dziejów Krotoszyna, chrztu Polski, powstania wielkopolskiego, podziemia niepodległościowego, ewangelików krotoszyńskich, zbiorów muzealnych itp.)

Konkursy i gry

Również elementem działalności edukacyjnej są organizowane przez Muzeum konkursy. W interesującym nas okresie Muzeum zorganizowało 27 tego typu wydarzeń dla dzieci i młodzieży oraz dorosłych. Są to konkursy historyczne i plastyczne, organizowane przez Muzeum przy wsparciu samorządu oraz lokalnych organizacji i stowarzyszeń. Adresatami tych działań są przede wszystkim uczniowie szkół Powiatu Krotoszyńskiego. Za sztandarowe zmagania muzealne należy uznać coroczne konkursy historyczne: „Powstanie Wielkopolskie w powiecie krotoszyńskim – dzieje i tradycje” (2014 – 2018), „W epoce Wierzbięty” (2015 – 2018), „Wojna obronna Polski w 1939 r. i szlak bojowy 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej” (2014 – 2018). Ponadto tradycją stal się również organizowany co dwa lata konkurs plastyczny: „Szopki Bożonarodzeniowe” (2014 – 2017).

Specyficznym sposobem prowadzenia działalności edukacyjnej są gry. Do tej pory Muzeum zorganizowało ich 6. Z okazji jubileuszu 600-lecia lokacji miasta została przygotowana zabawa pod tytułem „Krotoszyn – Gra Miejska”, pozwalająca na atrakcyjne zwiedzanie miasta. Przygotowano ją w formie broszurki i realizowano w latach 2015 – 2017. W roku 2017 przygotowano podobną zabawę, adresowaną tym razem do najmłodszych i zatytułowaną „Spacer z Jankiem”. Na przełomie roku 2017 i 2018 poznańskie Stowarzyszenie Kulturalno – Turystyczne „VIATOR” w ramach projektu z Urzędu Marszałkowskiego opracowało  dla naszego Muzeum „Grę Muzealną” w formie ulotki. Podobną formę przyjęły przygotowywane przez nas z okazji kolejnych „Nocy Muzeów” gry pod tytułem „Zagadki Muzealne” (2016 – 2018) oraz przygotowana  w czterech wersjach gra „W poszukiwaniu patrona…”, przygotowana dla harcerzy z okazji ich wielkopolskiego zlotu w Krotoszynie w 2018 r.

Publikacje

W latach 2014 – 2018 Muzeum samodzielnie wydało, obok wspomnianych wyżej gier oraz reprintów 4 archiwalnych pocztówek, broszurę z okazji 70. rocznicy bitwy pod Benicami (2016), „Informator w 60-tą rocznicę istnienia” (2017) oraz reedycję „Legend i podań Ziemi Krotoszyńskiej” (2018). We współpracy z Towarzystwem Miłośników i Badaczy Ziemi Krotoszyńskiej przygotowano i wydano „Kalendarium Krotoszyńskie” Piotra Mikołajczyka (2015) oraz pozycję „Konspiracja antykomunistyczna w powiecie krotoszyńskim w latach 1945 – 1956” Daniela Szczepaniaka (2016).

Ponadto wspólnie z Magdaleną Banaszek Muzeum Regionalne zaangażowało się w projekt „Wizja lokalna”, realizowany przez zespół Otwartych Zabytków przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, którego efektem było opracowanie, wydanie i rozprowadzenie w formie broszurki oraz pliku PDF pierwszego „Spacerownika Krotoszyńskiego”.

Dodatkowo pracownicy Muzeum publikowali artykuły w ramach kolejnych tomów periodyku „Krotoszyn i Okolice” wydawanego corocznie przez TMiBZK (2015 – 2018). Ponadto dyrektor muzeum przygotowywał broszury okolicznościowe z okazji 70. rocznicy bitwy pod Benicami (2016) oraz 100. rocznicy powstania wielkopolskiego (2018).

Muzeum jest aktywne również w Internecie, gdzie na swojej stronie internetowej raz na portalu Facebook cały czas publikuje artykuły na temat dziejów regionu oraz zapowiedzi i relacje z wydarzeń muzealnych. Publikowano także artykuły historyczne w krotoszyńskiej prasie.

Projekty

Muzeum Regionalne w latach 2014 – 2018 uczestniczyło w kilku projektach. Obok wspomnianego już projektu „Łowcy Pamięci”, w latach 2013 – 2014 placówka zaangażowała się w program „Ochrona dziedzictwa kulturowego w Polsce”, realizowany przez NIMOZ oraz Wydział Prawa i Administracji UAM przy udziale Koła Naukowego „Van Meegeren” (WPiA UAM). Od 2013 roku Muzeum aktywnie działa w ramach projektu naukowego „Musea et Sigilla” pod patronatem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz poznańskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Heraldycznego.

W roku 2015 Muzeum Regionalne zaangażowało się w projekt tworzenia muralu poświęconego lokalnym bohaterom powstania wielkopolskiego umiejscowionego na elewacji kamienicy usytuowanej za pomnikiem Powstańców Wielkopolskich u zbiegu ulic Zdunowskiej i Klonowicza. Projekt realizowało Stowarzyszenie Krotoszyńskie Centrum Przedsiębiorczości.

Dyrektor Muzeum wziął udział w programie Adama Sikorskiego „Było… Nie minęło” realizowanym przez TVP, a poświęconym amerykańskiemu bombowcowi spod Daniszyna (2016).

Współpraca z magistratem

Krotoszyński Urząd Miejski jest organizatorem Muzeum Regionalnego, jednakże współpraca naszej instytucji z magistratem wykracza często poza ramy statutowe placówki. Dyrektor Muzeum Regionalnego co roku prowadzi uroczystości patriotyczne: z okazji wyzwolenia Krotoszyna podczas wybuchu powstania wielkopolskiego przy pomniku Powstańców Wielkopolskich (2015-2018), Marsze Pamięci Powstania Wielkopolskiego (2016 – 2018), uroczystości katyńskie na krotoszyńskim cmentarzu parafialnym (2014 – 2018), uroczystości związane ze Świętem Wojska Polskiego przy pomniku 56 p. p. (2015 – 2018), uroczystości przy Szańcu Pamięci 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej (2014 – 2016 i 2018) oraz uroczystości z okazji Święta Niepodległości na krotoszyńskim Rynku i pod Pomnikiem Wolności (2014 – 2018). Dyrektor przewodniczył także uroczystemu otwarciu Ronda Mejszagoła w Krotoszynie (2017).

Ponadto Muzeum Regionalne aktywnie włączyło się w działania Komitetu Organizacyjnego obchodów 600-lecia lokacji miejskiej Krotoszyna, w ramach którego: dyrektor wziął udział i konsultował pod względem historycznym film dokumentalny „Klucze”, a także wziął udział w programach telewizyjnych z okazji jubileuszu miasta (TVP 2 i TV Pro Art). Ponadto konsultowano pod względem merytorycznym treść tablicy pamiątkowej umieszczonej w Starym Krotoszynie, przygotowano grafiki i teksty na ławeczki multimedialne oraz na tablice stanowiące ścieżkę edukacyjną w krotoszyńskim parku.

We współpracy z krotoszyńskim Urzędem Miejskim dyrektor Muzeum opracował merytorycznie i graficznie treść tablic informacyjnych, umieszczonych przy pomnikach Powstańców Wielkopolskich i 56 Pułku Piechoty oraz przy tzw. Dębie Rozdrażewskich (2017) oraz tablic poświęconych patronom krotoszyńskich ulic (2018).

Muzeum prowadzi również działalność handlową, sprzedając pamiątki wydawane przez Urząd Miejski w Krotoszynie oraz publikacje (w tym pocztówki) przygotowane przez muzeum, Urząd Miejski oraz  miejscowe organizacje pozarządowe.

Współpraca z instytucjami i organizacjami

Muzeum w latach 2014 – 2018 współpracowało z dziesiątkami szkół, instytucji i organizacji przy realizacji  przeróżnych inicjatyw. Były to imprezy (np. „Święta Ulicy”, Festiwale „Simchat Fajim”), wspomniane już wcześniej wystawy, publikacje i konkursy, a nawet zbiórki krwi przeprowadzane przez Zarząd Rejonowy Polskiego Czerwonego Krzyża w Krotoszynie, podczas akcji poboru krwi (2016 – 2018). Muzeum współpracowało także z działającymi w mieście związkami wyznaniowymi, włączając się w akcję „Maraton Czytania Biblii” (2014 i 2016), czy przygotowując prezentacje multimedialne ukazujące najwybitniejszych mieszkańców miasta oraz Powiatu Krotoszyńskiego, którą zaprezentowano w formie „Zaduszek Krotoszyńskich” przed mszą świętą z okazji Święta Niepodległości (2015 – 2016).

Współpraca z organizacjami pozarządowymi i instytucjami oznaczała także pomoc organizacyjną oraz udostępnianie pomieszczeń, sprzętu ekspozycyjnego i nagłośnieniowego.

Frekwencja

W latach 2014 – 2018 w inicjatywach proponowanych przez Muzeum Regionalnym im. Hieronima Ławniczaka w Krotoszynie uczestniczyło prawie 30 tys. osób, z czego ekspozycję stałą i wystawy czasowe odwiedziło 18418 osób. W powyższych danych nie ujęto trudnej do określenia liczby uczestników wydarzeń organizowanych w plenerze i poza siedzibą muzeum.

Działania organizacyjne, remontowe i gospodarcze

W okresie sprawozdawczym przeprowadzono również prace remontowe i gospodarcze, możliwe dzięki dotacjom Urzędu Miejskiego w Krotoszynie. Zamontowano oświetlenie ekspozycyjne na części korytarza (2016), dokonano wymiany grzejników na piętrze budynku (2017).

Zakupiono także sprzęt elektroniczny – obok wymienionych multimediów na potrzeby wystawy stałej, nabyto projektor multimedialny wraz z ekranem i postumentem, dwa zestawy sprzętu nagłośnieniowego (jeden bezprzewodowy), nowy aparat fotograficzny do celów dokumentacyjnych i digitalizacyjnych Muzeum oraz trzy laptopy z oprogramowaniem (przede wszystkim do celów graficznych).

Od października 2017 do lutego 2018 w muzeum pracowała stażystka we współpracy z Instytutem Organizacji Przedsiębiorstw i Technik Informacyjnych InBIT Sp. Z o .o. (nasza instytucja nie poniosła żadnych kosztów ani zobowiązań wynikających z zatrudnienia wyżej wymienionej).

Poniżej załączono roczne sprawozdania z działalności merytorycznej krotoszyńskiego Muzeum Regionalnego od 2013 roku.